کلمت ءِ ھور ءَ مارا لیاقت شرّی پیشدارگ اَت, ھُور ءِ لَمب ءَ ایریں یکدار ءُ کایک اودا بستگیں میدانی کُڈّ ءُ کرگین درست بلوچ بندنے ءِ دروشم ءَ ڈولدار درا اَت اَنت. ھُور ءِ لَمب ءَ بالیں مَلّیرانی گِندگ ءَ گوں منی ھیال باز دیر شُت من کلمت ءِ بامردیں میر ھمّل کلمتی ءِ ترْانگ ءَ کپتاں کہ چہ مرچیگ پنچسد سال پیسر بزاں شانزدھمی کرن ءَ کلمت ءِ مِنندیگ بیتگ کہ کِساس 1582ء ءِ سال ءَ پرتگیزیانی دست ءَ گِرگ ءُشھید کنگ بیتگ۔ وھدے ھمّل پُرتگیزانی دست ءَ ماں نیلّیں زِر ءَ دزگیر کنگ بیت گُڈا آ پہ وت دگہ کَس نہ گِند ایت ءُ ھمے زِرّی مَلّیراں وتی کاسد کنت ءُ گوں ھمیشاں وتی پیگاماں پہ وتی کہول ءُ براتاں کلمت ءَ دیم دنت.
جی زِری مَلّیراں منی پیگاماں بَر اِت
اَلّن ءُ شاھو ءُ نوابو ءَ سرکن اِت
کُنگریں پیرداد ءُ گلامو ءَ اِش دئے اِت
شما وتی پُشپدی کار ءُ کِسّواں گیگ ءُ گوم کن اِت
منی پَربِھیں بور ءِ ترْدگ ءُ دوران نرم کن اِت
آ سِپاھانی ھُکّہ ئیں نالاں در کن اِت
نُگرھیں سَنجاں گوں سوجری زین ءَ ایر کن اِت
گُڈّا منی اھوالاں منی ماتیگ ءَ دئے اِت
بُگش پر منی شام ءَ مِہلبیں گَندیماں مہ دُرْش
پَر منی نارُشتاں تو گُرانڈاں ایرجیگ مہ کن
پرمنی آپ ءَ تو شیر ھواریں کَنڈاں مہ رو
رند ءَ منی اھوالاں بَمبَہیں دوستیگ ءَ بدئیت
پر منی کَٹّ ءَ تو کِرمِزیں لیپ ءَ پچ مکن
سر بُر ء لیپ ءَ کیس ءُ ھَپرنگیں چادِراں
پر منی بور ءَ بارگیں روبَنداں مہ ریس
منی گُمان ءَاے ھما زِری ملّیر اَنت کہ داں مرچیگ ءَ انگت ھمّل ءِ پیگام اِش گون اَنت ھمدا نندوک اَنت ھمّل ءِ پیگامانی دزگِروک کسے نہ گِند اَنت کہ پہ زِر ءِ ھاتر ءَ لانک ءَ بہ بند ایت۔۔۔۔یا پہ وتی مھلوک ءِ ھکّانی پد جَنِگ ءَ ھمّلے جوڈ بہ بیت۔
کلمت ءِ جھمنندیں میر ھمّل کلمتی ءِبارہ ءَ گوش اَنت کہ آ چہ ھوتانی کُٹم ءَ بیتگ پدا آ کلمتی ھوت گوشگ بیتگ انت چہ ھَمِدا پدا کلمتی یک کُٹمدانے ءِ رنگ ءَ دیم ءَ اتکگ کہ اے ٹَکّ ءِ مردم چہ سِندھ کلّرشاخ ءَ بگر داں چھبار ءَ نِندوک اَنت مرچی ھم اے کُٹمدان بس تیاب گوری دمگاں جھمنند اَنت چہ تیاب باز دیر نہ شُتگ اَنت۔
اے حوالہ ءَ من چہ سِندھ ءِ گوستگیں سیکریٹری کلچرل ءُ نامداریں آرکیالوجیسٹ ڈاکٹر کلیم اللہ لاشاری ءَ جُست گپتگ اَت تہ آئی ءَ من ءَ گوشت کہ "ھمّل کلمتی ءِ خاندان ءِ مردم(ھمّل ءِ جِند ءِ چُکّ ءُ اولاد گیشتر مردم ھمے گوش اَنت کہ نیست مرچیگیں کلمتی وت ءَ ھمّل ءِ گوھارانی رند ءُ پُشپد زان اَنت البت ءَ روکپتی بلوچستان سرباز ءَ وھدے من سفرے ءَ شُتاں گُڈا اود ءَ نسکندی میر کہ وت ءَ ھمّلی گوش اَنت آھانی گوشگ ءِ رِد ءَ آ ھمّل ءِ بَچّ ءِ رند انت ) چہ ھمّل ءِ دزگیر کنگ ءُ کوش ءَ پد چہ کلمت ءَ لَڈّ ءُ بار کن اَنت ءُ وِندر ءَ "بالا” ءَ کاینت چہ ھمدا آ چہ ھوت ءَ گیش کلمتی ءِ نام ءَ زانگ بنت۔
ڈاکٹر کلیم اللہ لاشاری ءِ گوشگ ءِ پدا "من وتی ریسرچ ءُ پَٹّ ءُ پول ءِ ھاتر ءَ وھدے بالا ءِ کوھنیں چوکنڈی بندیں کبرستان ءِ شُتاں گُڈا آودا ءَ من دیست کہ کبرانی سرا پِت ءِ نام ءِ دیم ءَ ھوت ءُ چُکّ ءِ نام ءِ دیم ءَ کلمتی نِبشتہ اِنت گڈا من زانت کہ اے کُٹمدان چہ ھمدا کلمتی ءِ نام ءَ نام کپتگ اَنت کلمتی چہ ھوت ءَ جِتا شاھے دراتکگ ءُ دگہ کُٹمدانے جوڈ بیتگ”۔
بلوچ زِر کہ آ زمانگ ءَ چہ ٹَٹّھہ سِندھ ءَ بِندات بیتگ ءُ چہ جاشک ءُ بندن ءَ انگت دیمتر "سیریک” ءِ آتراپاں شُتگ اے درھیں تیاب کہ آ زمانگ ءَ ریاستی یے ءِرنگ ءَ بوتگ اے ھمّل ءِ بُن پیروک "نوتک” ءِ دست ءَ بیتگ کہ آ نوتکی گوشگ بیتگ اَنت۔۔۔۔چراھاں پد گُڈا ھمّل ءِ ناکو شاھی بِنگو ءَ اے مُلک ءِ سروکی گون بیتگ۔۔۔۔ھمّل ءِ پِت جیئند ھم بِنگَو ءِ چُکّ بیتگ ءُ شاھی ھم بِنگَو ءِ چُکّ بیتگ ۔۔ھمّل ءِ دومی ناکو سُمائیل ء بِنگو ھم زِری مالُمے بیتگ ءُ گوادر ءِ شھر ءَ جھمنند بیتگ بزاں گوادر ءِ ٹِکّ چہ ھمّل ءَ پیسر سُمائیل ءِ دست ءَ بیتگ.
سُمائیل بِنگَو ءِ گُمبد کہ گوادر باتیل ءِ بُن ءَ اِنت مرچی باندا چہ مئے راج ءِ لائقی ءَ عبداللہ عراقی ءِ نام ءَ زیارتے جوڈ بیتگ۔۔۔۔ڈاکٹر کلیم لاشاری کہ آئی کوھنیں کبرانی سرا پی ایچ ڈی کُتگ ءُ آئی ءِ کتاب ھم چاپ بیتگ آ گوش ایت من کوھنیں دمب ءُ کبرانی چارگ ءِ ھاتر ءَ وھدے بلوچستان ءُ مکران ءَ شھر پہ شھر گرد اتاں گڈا منی سر گوادر ءَ 1985 ءِ سال ءَ کپ ایت وھدے ھما زمانگ ءَ اے گُمبد ءِ بارہ ءَ من چہ گوادری مردماں جست کُتگ گڈا ھرکس ءَ ھمے گوشتگ اے ناھدا سُمائل بِنگَو ءِ کبر اِنت ءُ ھما زمانگ ءَ کہ من اے قبر ءِ پیمائش کُتگ بزاں اے گُمبد پُوٹ ءُ ماپ کُتگ ھما پیمائش انگت من ءَ پہ دل یاد اِنت بلے بژن کہ وھدے من 2017 ءِ سال ءَ گوادر کُتب میلہ ءَ شُتاں تہ گوں گُمبد ءِ گِندگ ءَ من اجب ھیران منتاں کہ اے گُمبد کہ چہ مرچیگ ءَ 32 سال پیسر ناھدا سُمائیل ءِ گُمبد اَت مرچی چون عبداللہ عراقی ءِ نام ءَ زیارتے جوڈ بیتگ۔۔۔
(روان اِنت)
