ما لیاقت ءِ گور ءَ شرّیں بلوچی سُبارگے وارت, پدا لیاقت ءَ ما گوشت کہ مارا کلمت ءِ ھُور ءُ تیاب ءَ بہ بارت. لیاقت ءُ سبزل مئے ھمراہ بیت اَنت ما پہ ھور ءُ تیاب ءِ چارگ ءَ راہ کپتیں.
لیاقت ءِ ھیال ءُ پریشانی گیشتر وتی زمین ءِ نیمگ ءَ اَت کہ نیوی آئی ءَ برگی اَت ماچَرے گم ءَ بے گم زید ءُ نِدارگاں چاران اَتیں, بلوچ ءَ راست گوشتگ” زمین ھمودا سُچ ایت کہ آس ئے پِر اِنت ” . لیاقت مارا نیوی ءِ نشاناں پیش داران اَت کہ ادا تاں اِدا نیوی مئے زمین ءَ بران اِنت. لیاقت واجہ بھرام ءُ مارا ھم پناھے زانگ اَت کہ بلکیں اے دیم ءَ گوں سیاسی پارٹی ءُ سروگاناں گپّے بہ جَن انت ءُ مئے درد ءُ پریشانی ءَ تاں آھاں سر بہ کن اَنت.
کلمت ءِ علاقہ ءَ ما اُشتر باز دیست کہ بندناں نِشتگیں بلوچ سکّ کم مالداری کن اَنت. بندنی مردم گیشتر گوں ماھیگیری ءَ دزگٹ اَنت آ کِشت ءُ کِشار نہ کن انت ہمیشکہ گوں مال ءُ دلوت ءَ زیادہ ھُبّناک نہ اَنت. کلمت ءَ اُشتر ءَ پمیشکہ باز اِنت کہ اد ءَ ھور ءِ لَمب ءَ ”تِمر” ءِ درچک سکّ باز اِنت پدا اُشتر تِمر ءِ درچک ءِ تاک ءُ براں سکّ وارت, بلوچ ءِ گور ءَ اے گپّ ھم مشھور اِنت کہ تِمر واریں اُشتر پزّور ءُ کوھانڈ بیت اُشتر ءِ پزّوری ءِ نِشانی چہ کوھانڈ ءَ زاھر بیت پمیشکہ اُشتر کہ پَزّور بیت تہ گوش اَنت کہ کوھانڈ اِنت بزاں کوھانڈ ئے سکّ مزن بیت۔کلمت ءِ گیشتریں اُشتر کہ ما دیست اَنت تِمر ءَ پزّور ءُ کوھانڈ کُتگ ءُ چو پربِھہ ءَ اَتاں, من چہ لیاقت ءَ جُست گِپت کہ شمے ملک ءَ اُشتر باز اِنت گُڈا باریں شِیر ءَ چون اَنت ؟
لیاقت ءَ گوشت کہ انچوش کہ مئے مُلک ءِ اُشتر پزّور اِنت انچوش شِیر ءَ ھم شَرّ اَنت, پدا ما لیاقت ءِ گور ءَ اُشتری شیرچاہ ءِ لوٹ کُت کہ چہ ھور ءِ ترّ ءُ تاب ءَ پد کہ واتّر بئیں گُڈا اُشتری شیرچاھے پہ ما جوڈ بکنت. اُشتری شیر چوناھا چہ ھمک دلوت ءِ شِیر ءَ وشتر ءُ پائدگ منت تر اِنت, آئی ءِ تام ءُ لِزّت ھم چاہ ءِ تہ ءَ چہ آندگہ دلوتانی شِیر ءِ تام ءَ پرک کنت پمیشکہ اُشتری شیر چاھے وتی جِتائیں تام ءُ لِزّتے.
کلمت ءِ پزّور ءُ مزن مایگیں ڈاچیگ من ءَ دم پہ ساھت میر ھملّ ءِ گِردگیں بگّ ءِ ترانگ ءَ گیجگ ءَ اَت اَنت کہ چاکر کولواھی ءَ پرائی ءِ بگّ ءِ جنگ ءَ مزن جُھد ءُ کوشستے کُتگ بلے ھمّل ءِ بگّ ئے جَت نہ کُتگ ھیر اے کِسّہ دیمتری بھرانی تہ ءَ کیت, انّوں سفر ءِ گپّاں دیم ءَ بریں.
مارا لیاقت ءُ واجہ سبزل ءَ کلمت ءِ ھور ءَ بُرت, کلمت ءِ ھور چہ منی گُمان ءَ باز مستریں ھورے اَت بزاں بلوچستان ءِ چہ ڈامب ءَ پد دومی مستریں ھور اِنت, کہ اِشی ءِ تہ ءَ مزنیں لانچ ءُ کارگو پہ آسانی پُترت کن انت.
ھور دریا ءِ ھما رِیڈ ءَ گوش اَنت کہ چہ اودا مزنیں کَورانی آپ بیا اَنت ءُ دریا ءَ بہ رِچ اَنت ءُ چہ دریا ءَ آپ چہ ھمے کَور ءِ تہ ءَ برز ءَ بئیت, بزاں چہ دریا ءَ کَور ءُ مزنیں شیپے ءِ نمونگ ءَ آپ ڈنّ ءَ درکیت چہ ھمے راہ ءَ وشّ ءُ سوریں آپ ھور بنت, بلے چوش کہ بلوچستان ءَ ھَور چہ بازیں سالاں نہ بیت گیشتریں موسم پہ ڈُکّال ءَ گوز اَنت تہ ھُورانی تہ ءَ ھر وھد ءَ مَستیں دریا ءِ آپ اِنت کہ کیت. گرماگ ءَ کہ دریا گیشتر مست بیت گڈا ھُورانی آپ گیشتر بیت ءُ چہ ھمے ھُور ءَ ڈنّ در کیت ۔۔۔۔ھُورانی دپ ءَ گیشتر وش تام ءُ شرّیں نسل ءِ ماھیگ ءُ مَدگ ردوم زیر اِنت, پدا ھُورے ءِ دپ ءَ کہ تِمر ءِ درچک بہ بیت پہ ماھیگ ءُ مدگ ءِ پیداوار ءَ بے مَٹّ بیت. کلمت ءِ ھُور کہ آئی ءِ کَشّ ءُ کِرّاں تِمرانی مزنیں جنگلے ادا پہ شرّیں نسل ءِ ماھیگ چوش کہ اسپیتیں تِگلم بزاں وائیٹ پاپلیٹ ءُ مدگ (جھینگا) سکّ باز شِکار کنگ بیت, کلمت ءِ ھُور ءَ گوش اَنت کہ دگنیا ءِ ڈال تریں مدگ شِکار کنگ بیت کہ اے پیمیں ڈالیں مدگ باز کم جاہ ءَ دست کپ ایت.
کلمت ءِ نِندوکیں مردمانی کار ءُ کَسب دریاوردی اِنت آ گوں وتی دار ءِ یکدراں چہ ھور ءَ پہ دریا ءَ رو اَنت ماھیگ ءُ مدگ شِکار کن اَنت ۔۔۔۔۔بلے مرچاں چراھانی دپ ءَ ھمے نگن ءِ ٹُکّر ھم پچگرگ بئیگ ءَ اِنت, کلمت ءِ دریاوردانی گوشگ ءِ پدا آھانی دریا ءَ چہ سِندھ ءَ مزنیں ٹولر کاینت ءُ گُجّو جن اَنت ءُ رو اَنت ۔۔۔گُجّو ھما ماھور ءَ گوش اَنت کہ آئی ءِ چَمگّ سکّ کسان ءُ ھِیرت اَنت, آ دریا ءِ تہ ءَ چو واڑ ءِ پیما ریچگ بیت چہ کسان ءَ بگر داں مزن ءَ ھرچ دریای ماھیگ ءُ لُولکے اشی ءِ دپ ءَ کپ ایت آئی ءَ روپ ایت ءُ کار ایت., دریائی کسانیں لولک ءُ ماھیگ کہ دریاوردیں مید آئی ءَ "گیم” گوش اَنت آ مزنیں ماھیگانی وراک اَنت۔۔۔وھدے اے "گیم” گُجّو ءِ دپ ءَ کاینت ءُ کسانیں ماھیگ ءُ مدگ کہ کُشگ بنت تہ چریشی ءِ سبب ءَ ماھیگ ءُ مَدگانی نسل کمّ ترّ ایت ءُ پدا ھلاس بیت.
لھتیں سال اِنت کہ گُجّو مافیا چہ سِندھ ءُ کراچی ءَ ماں بلوچستان ءِ تیاب ءَ مان رِتکگ اِشاں دریا تباہ کُتگ ءُ دیم داتگ, اشی ءِ ھلاپ ءَ بیچارگیں مید مزن کوکار ءُ جگّایے کنگ اَنت بلے ھِچّ کَسی گوشان نہ روت کوکار. کلمت ءِ دریاورد ھم ھمے آس ءَ سُچگ ءُ گریوگ ءَ اَتاں آھاں گوشت ھما ڈال دانگیں مزنیں مدگ کہ ما پیسر ءَ شِکار کُتگ اَنت مرچاں پہ نِشان گواہ نہ کن انت ءُ ھما کِساس ءَ کہ پیسر ءَ ما ماھیگ ءُ مدگ شِکار کُتگ ھما یکیں روچ ءِ شِکار انّوں سرجمیں ماہ ءِ دست نہ کپ ایت.
چوناھا مرچی من ڈاکٹر شبیر رِند ءِ دیم داتگیں یکیں کوھنیں برٹش اینٹلیجنس رپورٹے وانگ ءَ اتاں کہ 1946 ءِ سال ءَ ھمے مرد ءَ گوادر ءَ نبشتہ کُتگ آ وتی رپورٹ ءِ تہ ءَ ھمے نِبشتہ کنت کہ "مرچی 6 جنوری 1946 ءَ گوادر ءِ تیاب ءَ میداں 5300 دانگ "کِر”یں ماھیگ شِکار کُتگ کہ اے ماھیگ 23064 کلدار ءَ بھا بیتگ انت”.
مرچی یک کِریں ماھیگے ءِ قیمت چہ بیست ھزار ءَ گیش اِنت بلے بژن کہ پنچ ھزار ءُ سئے سد دانگ کُج ءَ 50 دانگ کِر ھم شِکار کنگ نہ بیت اے پُر گنجیں زِر ءِ ھوشینگ ءُ ڈُکّال کنگ ءَ مستریں دست ھمے ٹولرمافیا اِنت کہ آ زِری ماھیگانی نَسل کُشی ءَ کنگ ءَ اَنت, اے مافیا انچوش پاورفُل ءُ طاقت ور اِنت کہ اِشی ءِ دیم ءَ مید ءُ دریاورد داشت نہ کن اَنت۔۔۔۔اِشی ءِ داروک سرکار ، فشریز ڈیپارٹمنٹ ءُ دگہ دریائی ادارہ اَنت کہ آ چمے دریائی دُزّیں ٹولراں مافیا ءَ بھتہ زیرگ ءَ اَنت.
(روان اِنت)
